به گزارش پایگاه خبری دامپروری ایران (دامنا)، افزایش دمای هوا به بیش از 22 درجه سانتیگراد می تواند موجب تولید پایین تر از میزان معمول و تبعات مختلفی در گاوهای شیری شود.

نژادهای گاوشیری مدرن مانند نژاد هلشتاین،فریزین در کشورهای نیمکره شمالی توسعه یافته اند و این بدین معنی است که تحمل شرایط آب و هوایی سرد را نسبت به هوای گرم بیشتر دارند.

 در بسیاری از مناطق جهان، تابستان ها گرم و طولانی است. این امر نه تنها یک چالش برای انسان است بلکه بیشتر برای گاوهای شیری می تواند مشکل آفرین باشد.

در دمایی بالاتر از 22 درجه سانتیگراد گاوهای شیری در معرض استرس گرمایی قرار می گیرند بخصوص وقتی که با رطوبت بالا توام باشد.

در جدول 1 سطوح مختلف تنش گرمایی با توجه به شاخص دما- رطوبت (THI)در گاوهای شیری نشان داده شده است.

اثرات استرس گرمایی

با افزایش دما در محیط باز ، درجه حرارت بدن گاو نیز افزایش می یابد. با وجود افزایش تعداد تنفس،ترشح بزاق و مصرف آب مشخص می شود که مشکل قابل توجه می باشد.

در پی این وضعیت معمولا افت مصرف ماده خشک (DMI)،کاهش تولید شیر و تولید چربی شیر وعملکرد تولید مثلی را شاهد خواهیم بود.

در استرس گرمایی گاوهای تولید بالا و همچنین تازه زا تحت تاثیر بیشتری قرار می گیرند.با این حال ،اثر منفی استرس گرمایی بر گاوهای خشک و تلیسه ها را نیز نباید دست کم گرفت.

تغییرات مختلف فیزیولوژیکی به هم متصل با استرس گرمایی در گاوهای شیری بوجود می آید. بعنوان مثال،تغیر توزیع جریان خون به سمت بافت های محیطی که کمک می کند تا گاو از طریق از دست دادن حرارت با گرما مقابله کند.

نفس نفس زدن هم یک راه خنک کننده بدن است که برای گاوهای شیری با توجه به محدودیت در عرق کردن مهم می باشد.

با این حال ، با افزایش فرآیند له له زدن، تعادل اسید و باز و PHخون ممکن است تغیر یافته و احتمالا منجر به آلکالوز تنفسی در گاو های شیری شود.

از سوی دیگر، تغیر بالای نسبت مصرف دانه در جیره تابستان ممکن است شکمبه را تحت تاثیر قرار داده و منجر به اسیدوز شکمبه گردد.

به این ترتیب کاهش بعدی در مصرف ماده خشک DMIو تولید شیر و در نهایت کاهش عملکرد تولید مثلی می باشد که دور از ذهن نخواهد بود.

ایجاد آرامش

لازم است برای به حداقل رساندن اثرات استرس گرمایی از یک راه حل جامع شامل: مدیریت، آسایش و رفاه گاوهای شیری و تغذیه مناسب بهره برد.

جدول 2 راهنمایی برای مقابله با استرس گرمایی فراهم می کند.بحث رفاه و آسایش دام در مورد وجود سایه و محافظت از گاوهای شیری در موقعیت قرار گرفتن در معرض مستقیم نور خورشید حائز اهمیت می باشد.

در دسترس بودن آب موضوع مهم دیگری است که موجب به حداقل رساندن اثرات گرمایی خواهد شد. باید از تمیز و در دسترس قرار گرفتن آب اطمینان حاصل نمود.

بنابراین کاهش سطح آب و همچنین بطور منظم قراردادن آب تمیز در مکان های مختلف جایگاه گاو های شیری ازقبیل بهاربند ، راهروها و منطقه خوراک دهی باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین آب بعد از شیردوشی باید به راحتی در دسترس باشد و در خارج از سالن شیردوشی وجود داشته باشد.

در شرایط آب و هوایی بسیار گرم جیره غذایی ممکن است به منظور به حداکثر رساندن مصرف خوراک تنظیم شود.

گاوها ممکن است در طول روزهایی گرم که شدت تابش خورشید زیاد است از خوردن خوراک امتناع کنند.

مشخص شده است که مصرف خوراک در زمان تابش و درجه حرارت متوسط بعنوان مثال در هنگام شب که هوا خنک تر است ،بهبود می یابد.

احتمالا لازم باشد برای مدیریت مطلوب برنامه ریزی مجدد خوراک ،و زمان خوراک دهی اصلاح شود.

 بهتر است به این منظور 40درصد از خوراک روزانه در اوایل صبح و 60 درصد دیگر در اواخر بعد از ظهر و شب برای دسترسی گاوها ریخته شود چرا که به احتمال زیاد در آن زمان مصرف خواهد شد. 

جدول شماره 2راهنمایی مقابله با استرس گرمایی

گاوها در شرایط استرس گرمایی با کاهش مصرف ماده خشک روبرو هستند که بطور همزمان و با اختلاف کمی در شرایط مشابه برای مواد مغذی مختلف می باشد.

 بنابراین، بالانس ترکیب جیره غذایی ممکن است به منظور پاسخگویی به این نیاز و جلوگیری از ضرر و زیان تولید شیر بالا مورد نیاز باشد.  انتخاب ترکیب جیره غذایی مناسب در شرایط استرس گرمایی یک چالش مهم است.

از یک طرف کاهش نسبت علوفه به کنستانتره در مقدار ماده خشک مصرفی و افزایش تراکم مواد مغذی و از سوی دیگر مقدار فیبر جیره که نباید به میزان مخاطره آمیزی برسد چرا که ممکن است به راحتی عاملی برای ایجاد شرایط اسیدوز شکمبه واقع شود.

البته اگر این کاهش حاکم بر PH برای مدت زمان زیادی ایجاد شود ،اسیدوز حاد شکمبه ممکن است رخ دهد.بنابر این در زمان استرس گرمایی باید علوفه با بهترین کیفیت که دارای فیبر با تخمیر و قابلیت هضم بالا باشد در اختیار دام قرار گیرد.

همچنین برای افزایش قابلیت هضم و در نتیجه جلوگیری از کاهش مصرف خوراک، استفاده از مکمل ها و مخمرها برای افزایش بهره وری شکمبه  در شرایط استرس گرمایی توصیه شده است.

نتیجه

لازم است یک راه حل جامع برای به حداقل رساندن زیان های مرتبط با تولید و سود در مواجه با اثرات استرس گرمایی اتخاذ شود. این برنامه باید شامل آسایش و رفاه دام، در یک محیط راحت با دسترسی آسان به آب،مدیریت تنظیم جیره و تغییرات جیره غذایی باشد.

همچنین افزودنی های خوراکی مانند مخمرها و مکمل ها می توانند ابزار ارزشمندی برای حمایت از مصرف ماده خشک و افزایش قابلیت هضم و سهل الهضمی خوراک در دستگاه گوارش بوده در نتیجه موجب به حداقل رساندن اثرات منفی در ارتباط با شرایط محیطی گرم و مرطوب شوند.